Einelti
Í reglugerð um aðgerðir gegn einelti, kynferðislegri áreitni, kynbundinni áreitni og ofbeldi á vinnustöðum er einelti skilgreint sem síendurtekin hegðun sem almennt er til þess fallin að valda vanlíðan hjá þeim sem fyrir henni verður, svo sem að gera lítið úr, móðga, særa eða ógna viðkomandi eða að valda honum ótta.
Reglugerðin byggir á vinnuverndarlögum, lögum nr. 46/1980 um aðbúnað, hollustuhætti og öryggi á vinnustöðum. Þar segir að atvinnurekendur beri ábyrgð á starfsumhverfinu í heild og skulu tryggja heilsusamlegar og öruggar vinnuaðstæður á vinnustaðnum út frá margvíslegum sjónarmiðum.
Vinnueftirlitið hefur eftirlit með framkvæmd vinnuverndarlaganna. Á vefsíðu Vinnueftirlitsins má finna greinagóðar upplýsingar um einelti, m.a. hvernig það birtist og um hlutverk og vinnubrögð Vinnueftirlitsins í eineltismálum. Á vefsíðu Félagsmálaskólans er einnig að finna gagnlegar upplýsingar um einelti.
Tilkynningaskylda starfsmanns
Starfsmaður sem hefur orðið fyrir eða hefur vitneskju um einelti á vinnustað skal upplýsa atvinnurekanda eða vinnuverndarfulltrúa vinnustaðarins um það. Starfsmaðurinn þarf að vera reiðubúinn að skýra mál sitt nánar ef ástæða þykir til.
Viðbrögð atvinnurekanda
Atvinnurekandi skal bregðast við eins fljótt og kostur er komi fram ábending eða kvörtun um einelti á vinnustað. Hið sama gildir þegar rökstuddur grunur er um að einelti eða önnur ótilhlýðileg háttsemi í garð starfsmanna eða stjórnenda á sér stað innan vinnustaðarins.
Meta á aðstæður í samvinnu við vinnuverndarfulltrúa vinnustaðarins, utanaðkomandi ráðgjafa ef með þarf og aðra er málið varðar. Atvinnurekandi skal grípa til viðeigandi ráðstafana og fylgja því eftir að einelti endurtaki sig ekki á vinnustaðnum.
Stjórnendur bera ábyrgð á starfsumhverfinu í heild
Í reglugerð um aðgerðir gegn einelti kemur skýrt fram atvinnurekanda/stjórnanda beri skylda til að taka á eineltismálum sem koma upp. Einelti á vinnustöðum er alvarlegt vandamál sem stjórnendum ber að taka á. Stjórnendum ber jafnframt skylda til að skapa þær vinnuaðstæður/starfsskilyrði að einelti þrífist ekki innan vinnustaðarins og bera ábyrgð á gerð áætlunar um forvarnir og viðbrögð gegn einelti.
Markmið reglugerðarinnar er að stuðla að forvörnum og aðgerðum gegn einelti á vinnustöðum innan frá:Atvinnurekanda ber skylda til að láta einelti, kynferðislega áreitni, kynbundna áreitni eða ofbeldi á vinnustað ekki viðgangast á vinnustað og skal hann gera starfsmönnum ljóst með skýrum hætti að slík hegðun sé óheimil.
Ennfremur ber atvinnurekandi ábyrgð á gerð áætlunar um forvarnir og viðbrögð gegn einelti: skal atvinnurekandi gera áætlun um forvarnir þar sem meðal annars kemur fram til hvaða aðgerða skuli gripið í því skyni að koma í veg fyrir einelti, kynferðislega áreitni, kynbundna áreitni og ofbeldi á vinnustað.
Einnig skal atvinnurekandi gera grein fyrir þeim aðgerðum sem grípa skuli til komi fram kvörtun, ábending eða rökstuddur grunur um að einelti, kynferðisleg áreitni, kynbundin áreitni eða ofbeldi eigi sér stað eða hafi átt sér staða á vinnustaðnum eða verði atvinnurekandi var við slíka hegðun.
Atvinnurekandi ber einnig ábyrgð á að gera áhættumat og í því: skal atvinnurekandi meðal annars greina áhættuþætti eineltis, kynferðislegrar áreitni, kynbundinnar áreitni og ofbeldis á vinnustaðnum.
Starfsmaður sem telur sig hafa orðið fyrir einelti, kynferðislegri áreitni, kynbundinni áreitni eða ofbeldi á vinnustað eða hafa rökstuddan grun eða vitneskju um slíka hegðun á vinnustað skal upplýsa atvinnurekanda eða vinnuverndarfulltrúa vinnustaðarins um það. Ef atvinnurekandi bregst ekki við er hægt að tilkynna málið til Vinnueftirlitsins.
Vinnueftirlitið er hlutlaus aðili sem tekur aldrei beinan þátt í úrlausn mála innan vinnustaðarins. Ábyrgð þess að einelti verði upprætt er alfarið hjá atvinnurekanda. Vinnueftirlitið skal þó sjá til þess að atvinnurekandi grípi til viðeigandi úrbóta ef hann hefur ekki sinnt skyldum sínum á viðunandi hátt hvað varðar öryggi og heilbrigði á vinnustað.